Carissimo Thierry;

La materia è regolata dal Concordato tra lo Stato portoghese e la Santa Sede, negli articoli seguenti:

Artigo 22.o 1 — Os imóveis que, nos termos do artigo VI da Concordata de 7 de Maio de 1940, estavam ou tenham sido classificados como «monumentos nacionais» ou como de «interesse público» continuam com afectação permanente ao serviço da Igreja. Ao Estado cabe a sua conservação, reparação e restauro de harmonia com plano estabelecido de acordo com a autoridade eclesiástica, para evitar perturbações no serviço religioso; à Igreja incumbe a sua guarda e regime interno, designadamente no que respeita ao horário de visitas, na direcção das quais poderá intervir um funcionário nomeado pelo Estado. 2 — Os objectos destinados ao culto que se encontrem em algum museu do Estado ou de outras entidades públicas são sempre cedidos para as cerimónias religiosas no templo a que pertenciam, quando este se ache na mesma localidade onde os ditos objectos são guardados. Tal cedência faz-se a requisição da competente autoridade eclesiástica, que vela pela guarda dos objectos cedidos, sob a responsabilidade de fiel depositário. 3 — Em outros casos e por motivos justificados, os responsáveis do Estado e da Igreja podem acordar em ceder temporariamente objectos religiosos para serem usados no respectivo local de origem ou em outro local apropriado.

Artigo 23.o 1 — A República Portuguesa e a Igreja Católica declaram o seu empenho na salvaguarda, valorização e fruição dos bens, móveis e imóveis, de propriedade da Igreja Católica ou de pessoas jurídicas canónicas reconhecidas, que integram o património cultural português. 2 — A República Portuguesa reconhece que a finalidade própria dos bens eclesiásticos deve ser salvaguardada pelo direito português, sem prejuízo da necessidade de a conciliar com outras finalidades decorrentes da sua natureza cultural, com respeito pelo princípio da cooperação. 3 — As autoridades competentes da República Portuguesa e as da Igreja Católica acordam em criar uma comissão bilateral para o desenvolvimento da cooperação quanto a bens da Igreja que integrem o património cultural português. 4 — A comissão referida no número anterior tem por missão promover a salvaguarda, valorização e fruição dos bens da Igreja, nomeadamente através do apoio do Estado e de outras entidades públicas às acções necessárias para a identificação, conservação, segurança, restauro e funcionamento, sem qualquer forma de discriminação em relação a bens semelhantes, competindo-lhe ainda promover, quando adequado, a celebração de acordos nos termos do artigo 28.o

In somma, cè da distinguere fra i beni che hanno la categoria di "monumento nazionale" la cuì cura è responsabilità dello Stato. (questo garantisce, però, la sua destinazione al culto religioso in acordo con la Chiesa), e altri beni che possono essere considerati "patrimonio culturale". Per questi, sono previsti acordi puntuali di cooperazione fra lo Stato e la Chiesa.

Spero che questo ti aiuti.
Un abbraccio
Pedro

Άγιος Διονύσιος ο Νέος, ο εκ Ζακύνθου, Αρχιεπίσκοπος Αιγίνης

Ο Άγιος Διονύσιος γεννήθηκε το 1547 στον Αιγιαλό της Ζακύνθου. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Γραδενίγος Σιγούρος.

Ο πατέρας του λεγόταν Μώκιος και η μητέρα του Παυλίνα, ενώ είχε άλλα δύο αδέλφια τον Κωνσταντίνο και τη Σιγούρα. Σύμφωνα με την παράδοση ο Άγιος είχε για ανάδοχο τον Άγιο Γεράσιμο. Η οικογένειά του ήταν εύπορη, με καταγωγή από την Δυτική Ευρώπη και με προγόνους του Καθολικού Δόγματος, και κατείχε μεγάλη έκταση γης, ενώ οι πρόγονοί του συμμετέχοντας στους πολέμους των Βενετών κατά των Τούρκων απέκτησαν και αριστοκρατικό αξίωμα.

Ο Άγιος Διονύσιος, ανατράφηκε με τα διδάγματα του Ευαγγελίου και γρήγορα διακρίθηκε στα γράμματα και την αρετή. Από νωρίς ασχολήθηκε με τη διδασκαλία του θείου λόγου, φροντίζοντας συγχρόνως να συντρέχει στην ανακούφιση των φτωχών. Μετά τον θάνατο των γονιών του, σε ηλικία 20 ετών, εκάρη Μοναχός στη Μονή των Στροφάδων, παίρνοντας το όνομα Δανιήλ, όπου ασκήθηκε στην αγρυπνία, την εγκράτεια και τη μελέτη των Γραφών.

Αργότερα ο Διονύσιος, θα χειροτονηθεί Ιερέας, παρά τις αρχικές του επιφυλάξεις λόγω της βαριάς ευθύνης της ιεροσύνης, από τον Επίσκοπο Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Θεόφιλο. Το 1577 αποφάσισε να πάει να στους Αγίους Τόπους. Περνώντας από την Αθήνα θέλησε να πάρει την ευλογία του Μητροπολίτη Αθηνών Νικάνορα. Ο Νικάνωρ εντυπωσιάστηκε από την παιδεία, την μόρφωση και τη στωικότητα του Αγίου και θέλησε να τον προάγει στο επισκοπικό αξίωμα της Επισκοπής Αιγίνης, που βρισκόταν σε χηρεία. Έτσι έγραψε στον Πατριάρχη Ιερεμία υπέρ της υποψηφιότητος του Δανιήλ. Ο Ιερεμίας συναίνεσε και ο Άγιος εχρίσθη Επίσκοπος Αιγίνης λαμβάνοντας το όνομα Διονύσιος. Το έργο που επιτέλεσε στο νησί της Αίγινας ήταν σημαντικό τόσο από πνευματικής απόψεως όσο και στην ανακούφιση των καταπονημένων και φτωχών. Ο ασκητικός βίος σε σύνθεση με το διαρκές ακατάπαυστο έργο, κατεπόνησαν την υγεία του, με αποτέλεσμα το 1579 να στείλει επιστολή στον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία και στον Μητροπολίτη Αθηνών Νικάνορα με την παραίτησή του και την ταυτόχρονη βούλησή του να επιστρέψει στην Ζάκυνθο. Ο Ιερεμίας όμως δεν ήθελε να μείνουν αναξιοποίητες οι ικανότητες του Διονυσίου και έτσι τον έχρισε Χωρεπίσκοπο Ζακύνθου. Η έντονη δραστηριότητα όμως στην Ζάκυνθο, προκάλεσε την επιβουλή του επισκοπικού περιβάλλοντος, ίσως δε και του ίδιου του Επισκόπου, με αποτέλεσμα να καταγγελθεί για υπέρβαση εξουσίας στον Ηγεμόνα του νησιού Νικόλαο Δαπόντε. Ο Δαπόντες ζήτησε την παραίτηση του Διονυσίου, κάτι που ο ίδιος δέχτηκε ώστε να μην προκληθούν σχίσματα και εντάσεις. Αποσύρθηκε και ασκήτευε στη Μονή της Θεοτόκου της Αναφωνητρίας, όπου έγινε και Ηγούμενος, και με αγάπη κήρυττε και βοηθούσε τους κατοίκους του νησιού.

Οι οικογένειες Σιγούρου και Μονδίνου από διασωθέντα έγγραφα που ανάγονται στα αρχεία της Βενετίας, φαίνεται να είχαν θανάσιμο μίσος, με συνεχείς συμπλοκές μεταξύ τους. Σε μια από αυτές ο αδελφός του Αγίου, Κωνσταντίνος, δολοφονήθηκε. Στην προσπάθειά του ο δολοφόνος να διαφύγει, αναζήτησε καταφύγιο στο Μοναστήρι που βρισκόταν ο Άγιος, χωρίς όμως να γνωρίζει τη συγγένεια. Όταν ερωτήθη από τον Διονύσιο γιατί ζητεί καταφύγιο, απάντησε πως τον κυνηγούσαν οι Σιγούροι, ενώ μετά από διαρκείς ερωτήσεις του Αγίου ομολόγησε πως δολοφόνησε τον Κωνσταντίνο Σιγούρο. Ο Διονύσιος παρά τη θλίψη του, όχι μόνο έκρυψε τον δολοφόνο αλλά και τον φυγάδευσε. Έτσι με αυτόν τρόπο κατάφερε να αποτρέψει ένα ακόμα έγκλημα και ταυτόχρονα να δώσει τη δυνατότητα μετανοίας στον δολοφόνο, παρά την πικρία για το χαμό του αδελφού του, δίνοντας ένα παράδειγμα συγχωρητικότητας και υψηλής εφαρμογής των Χριστιανικών ιδεωδών. Για τον λόγο μάλιστα αυτό ονομάστηκε και «ο Άγιος της Συγνώμης».

Ο Διονύσιος πέθανε σε ηλικία 75 ετών, στις 17 Δεκεμβρίου του 1622 και η τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί στην Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Στροφάδων, όπου και χειροτονήθηκε Ιερέας. Τρία έτη μετά, κατά την εκταφή του, το λείψανό του  ευρέθη ευωδιάζων και άφθαρτο, ντυμένο τα αρχιερατικά άμφια, όπως το είχαν θάψει.

Η αγιότητά του αναγνωρίσθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1703, αλλά στο νησί ένεκα του βίου του, αλλά και του άφθαρτου λειψάνου του, ετιμάτο ως άγιος αρκετά νωρίτερα.

Μετά την Τουρκική επίθεση στα Στροφάδια τον 18^ο αιώνα και την αποκοπή των χεριών του λειψάνου από τους επιτιθέμενους, το Σεπτό Σκήνωμά του μετεκομίσθη στις 24 Αύγούστου του 1717 στη Ζάκυνθο για να προστατευθεί από τους πειρατές. Αρχικά φυλάχτηκε στον Ιερό Ναό του Μετοχίου της Ι. Μονής, στο προάστιο Καλλιτέρος. Το 1764 εναποτέθηκε οριστικά στην ομώνυμη Ιερά Μονή του, που έχτισαν oι Μοναχοί των Στροφάδων στην πόλη της Ζακύνθου. Από τότε το Σεπτό Σκήνωμά του αποτελεί μέχρι σήμερα πόλο έλξεως χιλιάδων προσκυνητών και πηγή συνεχών ιάσεων και θαυμάτων.

Η ανακήρυξη του Αγίου Διονυσίου σαν Προστάτη της Ζακύνθου, αντί της Παναγίας της Σκοπιώτισσας και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, έγινε από την Κοινότητα Ζακύνθου μεταξύ των ετών 1758 και 1763, όταν η Βενετσιάνικη Γερουσία ενέκρινε απόφαση του Προβλεπτή Ζακύνθου Φραγκίσκου Μανωλέσου, για την αναγνώριση σαν επίσημης ημέρας της 17ης Δεκεμβρίου κάθε χρόνου. Ως τότε, η επέτειος της Κοιμήσεως του Αγίου Διονυσίου (17 Δεκεμβρίου), θεσπισμένη από τη Συνοδική Έκθεση του 1703, γιορταζόταν ανεπίσημα, με τη λιτανεία στην πόλη του ιερού Λειψάνου και πανηγύρι. Επίσης, ορίσθηκε να γιορτάζεται επίσημα και η 24η Αυγούστου, επέτειος της Μετακομιδής του Ιερού Σκηνώματός Του από τα Στροφάδια στη Ζάκυνθο, με πανηγύρι και λιτανεία του Πολιούχου στην πόλη.

Το Λείψανο του Αγίου βρίσκεται άφθαρτο στην ομώνυμη Μονή του στην Ζάκυνθο. Η δεξιά του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους, ενώ μέρος χειρός του Αγίου βρίσκεται στη Μονή Παναχράντου Άνδρου.

Ἀπολυτίκιον  Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος
Τῆς Ζακύνθου τὸv γόνον καὶ Αἰγίvης τὸν πρόεδρον, τὸv φρουρὸν μονῆς τὼv Στροφάδωv,
Διοvύσιοv ἅπαντες, τιμήσωμεv συμφώνως οἱ πιστοί, βοῶντες πρὸς αὐτὸν εἰλικριvῶς·
ταῖς λιταῖς τοὺς τὴv σὴν μνήμην ἐπιτελοῦντας σῶσον καὶ βοῶντάς σοι·
δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ· δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι·
δόξα τῷ δωρησαμένῳ σε ἡμῖv, πρέσβυν ἀκοίμητον.

Εικόνα του 18ου αιώνα που φυλάσσεται σε θρόνο στον Ι. Ν. Αγίου Γερασίμου Ληξουρίου εκ του τέμπλου του προσεισμικού Ι. Ν.

Για την  εικόνα της κοίμησης : Εικόνα που φυλάσσεται στον Ι. Ν. Αγίου Γερασίμου Ληξουρίου εκ του τέμπλου του προσεισμικού Ι. Ν., έργο του Ματθέου Πυλλαρινού το 1754 ή 1799

email Διευθύντριας πΣταμκόπουλου δημοσίευμα.pdf

ΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ

Στην ίδια τοποθεσία που ευρίσκετο το Μητροπολιτικόν Μέγαρον προ των σεισμών του 1953, ανεγέρθη το κτίριον του Διοικητηρίου της Μητροπόλεως. Η μελέτη της ανεγέρσεώς του έγινε από τον Πολιτικό Μηχανικό κ. Τάκη Παυλάτο, ο οποίος ως γνωστόν πολυτίμους υπηρεσίας προσέφερε όχι μόνον εις τον χώρον της Εκκλησίας, αλλά και σε ολόκληρον την νήσον μας. Επί σειράν ετών ηργάσθη δωρεάν για την ανέγερση Ναών, κωδωνοστασίων του νέου Ιερού Ναού Αγ. Γερασίμου και πολλών άλλων. Στην ανέγερση των κτιρίων εβοήθησεν τότε ο στρατός, με άφθονον και καλόν υλικό που είχε εις την διάθεσίν του.

Ο προθάλαμος του κτιρίου καταστολίζεται από έναν υπέροχο Σταυρόν μεγάλου μεγέθους.

Το γραφείο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Σπυρίδωνα είναι αρκετά ευρύχωρον και απλά επιπλωμένον. Ἀνωθεν του γραφείου του Σεβασμιωτάτου, βλέπουμε την εικόνα των τριών Αγίων των Επτανήσων: Αγ. Σπυρίδωνος Κερκύρας, Αγ. Διονυσίου Ζακύνθου και Αγ. Γερασίμου Κεφαλληνίας.

Στους τοίχους του γραφείου κρέμονται φωτογραφίες των ευεργετών του, Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυρού Παντελεήμονος Παπαγεωργίου, Πειραιώς κυρού Χρυσοστόμου Ταβλαδωράκη, Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Σεραφείμ, Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Χριστοδούλου, καθώς και φωτογραφία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου.

Τα γραφεία της διοικήσεως είναι ευρύχωρα. Υπάρχει το γραφείο του Πρωτοσύγγελλου, της Γραμματείας, της Μηχανογραφικής Υπηρεσίας, του Λογιστηρίου και του γραφείου γάμων. Εις τους χώρους αυτούς εξυπηρετούνται οι χριστιανοί και περισσότερον οι κληρικοί, εις τα ζητήματα που τους απασχολούν. Εις την σχετικήν ενότητα της ιστοσελίδος της Ιεράς Μητροπόλεως θα πληροφορηθείτε τα ονόματα των συνεργατών του Σεβ/του Μητροπολίτου Κεφαλληνίας.

Παραπλεύρως του γραφείου του Σεβασμιωτάτου υπάρχει μία εξαιρετική, μεγάλη αίθουσα (τραπεζαρία) με αντικείμενα που σήμερα όλα μπορούν να χαρακτηριστούν ως αντίκες.
Από τον προθάλαμο του κτιρίου και από μία ξύλινη σκάλα, ανεβαίνει κανείς εις τον δεύτερον όροφον και αμέσως βρίσκεται στη μεγάλη αίθουσα δεξιώσεων της Ιεράς Μητροπόλεως, επιπλωμένη και στολισμένη απλά και απέριττα. Εδώ δέχεται ο Σεβασμιώτατος τους επισήμους και τας επισκέψεις κλήρου και λαού, στις μεγάλες εορτές της πίστεώς μας και την ημέρα της εορτής του. Ακόμα υπάρχει και ξενώνας (τρία δωμάτια) εις τα οποία φιλοξενούνται εάν το επιθυμούν μόνον επισκέπται του Αρχιερείς.

Εις την απέναντι πλευράν και υπεράνω του χώρου διοικήσεως βρίσκεται η κατοικία του Μητροπολίτου, που περιλαμβάνει καθιστικό, δύο - τρία υπνοδωμάτια και οι βοηθητικοί χώροι.

Αυτή είναι η σύντομη περιγραφή του κτιρίου της Ιεράς Μητροπόλεως Κεφαλληνίας, το οποίον περιβάλλεται και με αρκετόν περιβαλλοντικόν χώρον.

Εις το κέντρον της πόλεως του Αργοστολίου και εις προαύλιον του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Αργοστολίου ευρίσκεται το Πνευματικόν Κέντρον της Ιεράς Μητροπολέως, το οποίον και ονομάσθη "Απόστολος Παύλος", δαπάναις της Ιεράς Μητροπόλεως. Τα εγκαίνεια του διορώφου αυτού κτιρίου εγένοντο με μεγαλοπρέπεια την 29ην Αυγούστου 2000 από τον Μακαριώτατον Αρχιεπίσκοπον Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλον, ευρισκομένον εν Κεφαλληνία επ' ευκαιρία του τρίτου διεθνούς συνεδρίου δια το θέμα του Αποστόλου Παύλου. Εις το ισόγειον του κτιρίου υπάρχει ο Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ιεράς Μητροπόλεως και μεγάλη αίθουσα διαλέξεων 150 θέσεων. Ούτω η Ιερά Μητρόπολης Κεφαλληνίας απέκτησεν την βασικήν και απαραίτητον υποδομήν δια το Πνευματικό αυτής έργον, εφόσον η αίθουσα χρησιμοποιείται κυρίως δια ομιλίας και άλλας εορταστικάς εκδηλώσεις, τόσον από την Τοπικήν Εκκλησίαν, όσον και από τα σχολεία και άλλους φορείς της πόλεως. Περί των δραστηριοτήτων εις τον χώρον αυτόν της Εκκλησίας ενημερούνται δια του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Μητροπόλεώς μας και των τοπικών τηλεοπτικών σταθμών της νήσου μας οι κάτοικοι αυτής, το πλήρωμα της Τοπικής Εκκλησίας, και τώρα δια του διαδικτύου και από την ειδικήν ιστοσελίδαν θα ενημερούνται και οι επισκέπται μας και κυρίως οι πολλοί Κεφαλλήνες της Διασποράς. Έχουμεν την πληροφορίαν της συνειδήσεως μας ότι εκ της θέσεως του Ποιμενάρχου της Ιεράς ταύτης Μητροπόλεως καλόν έργον εποιήσαμεν και σπουδαιοτάτη υποδομή δια το περαιτέρω Πνευματικό έργο αυτής εξασφαλίσαμε.

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ

Οι σημαντικότερες Τοπικές Εορτές της Ιεράς Μητροπόλεως είναι:

• 16 Αυγούστου, Μνήμη του Οσίου και Θεοφόρου Γερασίμου του Νέου Ασκητού, Πολιούχου της νήσου Κεφαλληνίας.
  
• 23 Αυγούστου, Απόδοσις της εορτής της μνήμης του Αγίου Γερασίμου
  
• 20 Οκτωβρίου, Απόδοσις της Εορτής της Ανακομιδής του Σεπτού Σκηνώματος του Αγίου Γερασίμου. Λιτανεύεται κατά τας άνω εορτάς και την Κυριακήν του Θωμά. Ήτοι πεντάκις του έτους.
  
• 4 Σεπτεμβρίου, Εορτή Οσίου Ανθίμου του Κουρούκλη, του εν Κεφαλληνία, πολιούχου Αστυπάλαιας, επί τη μνήμη Αυτού.
  
• 7 Ιουνίου, εορτή του Οσίου Παναγή (Τυπάλδου - Μπασιά) του εν Κεφαλληνία, επί τη μνήμη Αυτού.
  
• 30 Νοεμβρίου, Εορτή Πρωτοκλήτου Αποστόλου Ανδρέου εν τη φερωνύμω Ιερά Μονή.
  
• 10 Φεβρουαρίου, Εορτή Αγίου Χαραλάμπους πολιούχου πόλεως Ληξουρίου.
  
• 10 Απριλίου, Εορτή Ιερομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε' εν Ντομάτοις Κεφαλληνίας, ένθα το Φέρετρον Αυτού.
  
• 24 Αυγούστου, Εορτή Αγίου Κοσμά του Αιτωλού.
  
• 29 Ιουνίου, Μνήμη Αποστόλου Παύλου με πάνδημους υπαιθρίους Εσπερινούς εν Αργοστολίω και Ληξουρίω.
  
• Κυριακή Αγίων Πάντων, μνήμη των εν τη Σάμη Αγίων Φανέντων Μαρτύρων Γρηγορίου, Θεοδώρου και Λέοντος

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Η Ορθόδοξη Εκκλησία βρήκε στην Ελληνική Βυζαντινή μουσική τον τρόπο εκφράσεώς της. Η μουσική της εναρμονίστηκε στο θεολογικό της λόγο, στο δόγμα και τα λατρευτικά συναισθήματα των πιστών της.

Κάποιες αποκλίσεις θεωρούνται σαν ιδιώματα μα τέτοιες είναι λίγες.

Στο χώρο του Ιονίου βρίσκει κανείς κάτι σε κάποια από τα νησιά του που αποκλίνει και διαφοροποιείται πολύ ή λίγο από την άλλη μουσική παράδοση της Ορθόδοξης Ανατολής.

Αυτή η ιδιαιτερότης σαφώς οφείλεται στις διαφορετικές ιστορικές συνθήκες που βρέθηκαν αυτά τα νησιά. Οι κάτοικοί των παρόλο που βρέθηκαν κάτω από ετερόδοξους των οποίων ο ζήλος ή η σκοπιμότης υπαγόρευαν προσηλυτικές ενέργειες, δεν απώλεσαν την ουσία, το ορθόδοξο δόγμα των.

Η Κεφαλλονιά δέχτηκε κάποιες ελαφρές, στην Εκκλησιαστική της μουσική εν προκειμένω, επιδράσεις από τη δυτική πολυφωνική ετεροτονία.

Αυτή η επίδραση πέρασε όμως στην εκκλησιαστική μουσική όχι κατευθείαν, αλλά μέσω του τραγουδιού που ελεύθερα είχε διαμορφωθεί και ανεξάρτητα από ομολογίες και δόγματα σε πολυφωνικό και αρμονικό, για κάποιες στιγμές και σε κάποιες περιοχές, χωρίς να χαθούν οι παραδοσιακοί βυζαντινοί σκοποί και το χρώμα.

Στην Κεφαλονιά η πρόσληψη της εξωτερικής αρμονίας στην Εκκλησιαστική Βυζαντινή μουσική της έγινε με μέτρο και προσοχή και με την συγκατάθεση των ανθρώπων της Εκκλησίας, - κληρικών εν προκειμένω - που έβαλαν τα πράγματα στη θέση τους, συστηματοποίησαν και κατέγραψαν τα μέλη.

Ο Βυζαντινός οκτάηχος τρόπος δέχτηκε σε 1-2 ήχους του μόνο την αρμονία του λαϊκού περίγυρου και διεμόρφωσε ένα τρόπο που συναντάται με το μείζονα της Ευρωπαϊκής μουσικής και με μια αρμονία απλή, αυθόρμητη και πρακτική, χωρίς κλασικούς κανόνες, μα σωστή, χαριτωμένη, δυνατή κι εκφραστική.

Με αυτό τον τρόπο εξεδήλωνε τον πανηγυρισμό του, την δοξολογική του διάθεση, σε μέρες και ώρες χαράς, όπως οι Λειτουργίες και Πανηγύρια ο κάτοικος αυτού του νησιού.

Τα άλλα ικευτικά, κατανυκτικά του αισθήματα είχε τρόπους άλλους, κάποιες άλλες μέρες σε κάποιες ειδικές ακολουθίες να εκφράσει που αντλούσε από την πλούσια λειτουργική μουσική βυζαντινή του παράδοση.

Έτσι η Κεφαλονίτικη Εκκλησιαστική Μουσική παρέμεινε βυζαντινή με κάποιες αρμονικές επεμβάσεις σε κάποια από τα μέλη της και για κάποιες από τις ακολουθίες της.

Η ιδιοφυία του λαού του Νησιού έβαλε την καλλοποιό σφραγίδα της πάνω στα βυζαντινά μέλη, η μουσική του καλαισθησία τα ωράϊσε και η φωνητική του μοναδική εκφραστική δυνατότης τα απέδωσε καθαρά, ανδροπρεπή και ωραία.

Κείμενο: Αιδεσ. Πρωτοπρεσβύτερου π. Ιωάννη Μεσολωρά

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ 16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Η ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ

 

(Γράφει ο Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Μεσολωράς)


Eίναι αλήθεια ότι τα χωριά μας οφείλουν πολλά στην παρουσία του Αγίου με το μοναστήρι του στην Κοιλάδα των Ομαλών. Όλη η περιοχή έχει πανηγύρι και χαίρεται όταν o ʼγιος βγαίνει Λιτανεία μέχρι τον πλάτανο και τ' αλώνια. Σαν ήλιο βλέπει ο λαϊκός ποιητής τον ʼγιο να βγαίνει από το Ναό του και να φωτίζει το βουνόκλειστο χώρο της κοιλάδας.

"Ως ήλιος Γεράσιμε εκ του ναού σου βγαίνεις -

 και με τους αγγέλους τ' ουρανού στα ύψη ανεβαίνεις".

Τούτη η κοιλάδα αποκλειστικά θα δεχθεί την ευλογία του. Πολλές φορές λέει η παράδοση επεχείρησαν να τον πάρουν αλλά "επόδισε" (από το ρήμα ποδίζω). Εκεί λίγο πιο έξω στο δρόμο που πάει στα Τρουγιανάτα το λένε στα "ποδόρια". Δεν πήγαινε πιο πέρα. Έγινε ασήκωτος. Στο χώρο τούτο νοιώθει ευχαριστημένος αφού ο ίδιος τον διάλεξε απο τόσους άλλους που περιόδευσε. Έτσι βασιλέυει στα Ομαλά και κάποιες φορές το χρόνο βγαίνει τη βόλτα του σαν άρχοντας ακριβοθώρητος για να τον χαρούν και να τον θαυμάσουν οι υπήκοοί του. Κι έρχονται κατά χιλιάδες. Στη Λιτανεία στη μέση Εκείνος σηκωμένος στα χέρια ψηλά, σεμνός, άφθαρτος, στητός, στ' άφθαρτα ιερατικά του άμφια τα παλιά που ο τάφος, όπως και το σώμα του, δεν τα έλιωσε.
Μπροστά παιδιά με τα εξαπτέρυγα, ψαλτάδες, που ψέλνουν "ʼγιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών... Ή ση παμμάκαρ ψυχή τοις ουρανοίς εγκατώκησεν το σώμα σου δε τη γη τελεί τα θεσπέσια...".
Παππάδες, καλόγριες τριγύρω του κι ένας απλός άγιος καλόγηρος, ο Γεράσιμος Ψιχάλας από το Ξηρόμερο χρόνια τώρα να κρατάει το πεύκι ( μικρό χαλί ) που πάνω του θα πιθωθεί στο Πηγάδι. Πίσω Δεσποτάδες - κι οι Κεφαλλονίτες έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ρωτάνε: πόσοι δεσποτάδες θα' ρθουνε στο πανηγύρι; - επίσημοι και ο λαός του Θεού ν' ακολουθάει. Το πέρασμά του ως τον πλάτανο είναι ευλογία, η έξοδος του ʼρχοντα στα υποστατικά του. Θ' αναπαυτεί στο πηγάδι που ο ίδιος όρυξε, κάτω απο τη σκιά του Πλατάνου, στα αιώνια σημάδια του που λέει κι ο ποιητής" - πλάτανο πενταδάκτυλο και με βαθύ πηγάδι - μας άφησες Γεράσιμε αιώνιο σημάδι". Το νερό του πηγαδιού θα ξεχειλίσει και τα φύλλα του πλατάνου θα θροΐσουν για να χαιρετίσουν τον Αφέντη.
Αχ αυτή η λιτανεία! Οι καμπάνες χαρμόσυνα χτυπάνε, μουσικές παιανίζουν, στρατιώτες βηματίζουν με τα όπλα στον ώμο. Ποιός ξέρει τι να σκέφτεται ο Ασκητής των Ομαλών. Έχει μάτια να τα δη, αυτιά για να τ' ακούσει;
Οι καημένοι οι άνθρωποι πασχίζουνε να τον δοξάσουνε. Παρούσες οι Αρχές, οι μουσικές, οι ψαλτάδες με τις καλλιφωνίες τους, οι παπάδες και οι δεσποτάδες με τα χρυσά τους άμφια. Λόγοι, ευχαριστήρια, έπαινοι, τραπέζια...
Δέξου τα ʼγιε καλόγερε. Οι άνθρωποι τόσο μπορούν, τόσο ξέρουν να σου προσφέρουν. Αν θέλεις μη τα ξεσυνεριστείς. Αν δεν σ' αρέσουν ρίξε μια ματιά κάπου αλλού. Δες τους κάμπους, δες τα δέντρα, τα βουνά.
"-Λάμπουν οι κάμποι και βουνά εις την εμφάνισίν σου - τα δέντρα κλίνουν, τα κλαδιά κι αυτά να προσκυνήσουν, ακρουμάσου, (από τη λέξη ακρόαμα= άκου) τα πουλιά "μέσα στα φύλλα τα πουλιά ψάλλουν αγγέλων ύμνον"- ψάλλουν σ' εσέ Γεράσιμε της αρετής τον ύμνον". Και αν περάσεις στα υπερκόσμια άκου" οι ʼγγελοι στον ουρανό σ' εσέ δοξολογούσι - στην θεία λειτουργία σου αυτοί χοροστατούσι".
Τι πανηγύρι, τι χαρά που είναι η Λιτανεία του Αγίου! Όλα παίρνουν άλλη όψη - Βγήκε ο ʼγιος; τί ώρα βγαίνει ο ʼγιος; ρωτάει ο Κεφαλλονίτης. Έτσι δυνατά, παραστατικά και θεολογικά. Δεν τον βγάνουν, βγαίνει, είναι ζωντανός, κινείται, δρα και προπαντός βγαίνει για να σκορπίσει τα δώρα σαν άρχοντας και διαχειριστής του ουράνιου πλούτου στους υπηκόους του: "Παντού σκορπάς παρηγοριά χαρά και ευφροσύνη και αοράτως χορηγείς την ελεημοσύνη".
Όλοι χαίρονται και αγγάλονται, συγκλονίζονται, δακρύζουν, σταυροκοπιώνται, δέονται: μα κάποιοι σπαράσσουν

"- Οι δάιμονες σπαράττουσι εμπρός στο λείψανό σου-
- παρακαλούνε σε θερμά να πάψης το θυμό σου-
- Να μην τους έχεις στη φωτιά στη φλόγα την αγρία-
- ζητούντες πάντα από σε πλήρη ελευθερία-"

Τόση ελευθερία που να μπορούν τα πλάσματα του Θεού να παιδεύουν. "Να τρέχουν όπου θέλουνε πλάσματα να παιδεύουν, αμαρτωλούς από παντού να τρέχουν να μαζεύουν".
Οι κουρλοί ( τρελλοί ) είναι η δόξα του Αγίου έλεγαν οι παλιές καλόγριες, γι' αυτό και υπήρχε ειδικό κατάλυμμα γι' αυτούς για να κάθονται στο μοναστήρι να κάνουν τά σαραντάρια τους ( 40 ημέρες νηστείες ) για να απαλλαγούν από το διάβολο που τους είχε κυριεύσει. Για δες στην Λιτανεία τί γίνεται; Μαυροντυμένες υπάρξεις, άνδρες, γυναίκες, παιδιά τρέχουν με σπουδή να εξασφαλίσουν μια θέση όπου λάχει κατάχαμα κατά μήκος του δρόμου για να περάσει ο ʼγιος απάνουθέ τους. Οι δικοί τους, τους κουρλούς προσπαθούν να τους τακτοποιήσουν, κάποιοι υπάκουα πείθονται, άλλοι αντιστέκονται. Κάποιοι απ' αυτούς θα βολευτούν κάπως κάπου. Τον Αύγουστο πέφτουνε πολλοί. Παπάδες καθοδηγούν, κάποιοι απ' αυτούς όχι με τόσο κομψό τρόπο, σου δίνουν την εντύπωση πως ξεφορτώνουν καΐκι,! χωροφύλακες τακτοποιούν. Όλοι ψάχνουν για μια θέση, κάποιοι πρέπει να μπούν ίσια στη γραμμή, άλλοι να σκύψουν. Κοντά να πλησιάσει ο ʼγιος, όλοι καλμάρουν. Περνάει απάνουθέ τους. Εδώ μπορεί να γίνει το θαύμα. Αν δε γίνει τώρα μια άλλη φορά ίσως, η πίστη δεν αποκάμνει. Η Λιτανεία όμως είναι το κορύφωμα της ελπίδας. Στον πλάτανο κορυφώνεται η λιτανεία, αναπέμπονται δεήσεις, ψάλλονται τα απολυτίκια, εκφωνούνται λόγοι και αποδίδονται ευχαριστίες σ' αυτούς που παρευρέθηκαν και τίμησαν με την παρουσία τους τον ʼγιο και αρχίζει η επιστροφή. Θα περάσει από τ' Αλώνια "ο Αγρότης των Ομαλών", κατά τον σοσιαλιστή μακαρίτη Τρίτση, βρίσκεται στο στοιχείο του. Εδώ στο χώρο που κατεργαζόταν η σοδειά θα ακουστεί δέηση "υπέρ ευφορίας των καρπών της γης και καιρών ειρηνικών" και με τα ωραία εξαποστειλάρια "ο σύλλογος μοναζόντων των Ιερέων ο χορός και η πληθύς Φιλεόρτων..." θα επιστρέψει στη βάση του στη "μικρή" Εκκλησία... (υπάρχει και η μεγάλη Βυζαντινού Ρυθμού).
Ο ʼγιος τοποθετήθηκε στην Κοίμηση. Ο κόσμος περιμένει να προσκυνήσει. Οι επίσημοι προσκύνησαν ενόσω ο ʼγιος στεκόταν στην πίσω δυτική πόρτα για να αναπεμφθεί δέηση για τους γονείς του Αγίου, τον Δημήτριον και την Καλήν και για τους πεθαμένους. Οι παπάδες ξεντύνονται βιαστικά, εύχονται "βοήθειά μας ο ʼγιος". Οι πιστοί αρχίζουν να φεύγουν και σε λίγο η κοιλάδα των Ομαλών θα ερημώσει και θα ησυχάσει και ο ʼγιος στην Κοίμησή του. Όμως δεν θα' χουν φύγει οι προσκυνητές έτσι, κάτι θα χουν πάρει: αντίδωρο, άρτο, φυλακτά από τις καλόγριες, εικόνες και σταυρουδάκια, χώμα από τον τάφο του, φύλλα από τον πλάτανο, διγκωνάρι και όσοι προλάβουν και καφέ και λουκούμι στο Ηγουμενείο. Κάποιοι θα πάνε στην Τράπεζα του Μοναστηριού, που έχει φαγητό. Οι ντόπιοι στα σπίτια τους θα φάνε κυρίως το βραστό τράγιο, παλιότερα όλα τα σπίτια είχαν περίσσια φαγιά για τους συγγενείς, φίλους και γνωστούς, που ερχόντανε να προσκυνήσουνε. Έπρεπε να βάζουνε κάτι στο στόμα τους τόσες ώρες νηστικοί και κουρασμένοι από την ολονυχτία.
Στις μέρες μας φεύγουν, πάνε σπίτια τους οι περισσότεροι, τους προσκαλούμε αλλά δεν πολυκαταδέχονται, έχουν τ' αυτοκίνητα και φεύγουν...
Τελικά, τί μένει στη ψυχή και το νου με τη συμμετοχή σε μια λιτανεία; Ο κάθε Κεφαλλονίτης ξέρει καλά να το πεί, οι κάτοικοι των Ομαλών το βιώνουν τόσο συχνά.
Παρ' όλα αυτά μένει κάτι βρωμερό στη γλώσσα πολλών Κεφαλλονιτών και μη, το οποίο ο ποιητής των στίχων που μου έδωσαν αφορμή για τούτο το κείμενο παρακαλεί να παύση: η βλαστήμια.

"Αγαπητοί μου Χριστιανοί παύστε
να βλασφημάτε
τον Αγιον Γεράσιμον και μεταξύ
των άλλων
να σέβεσθε θερμότατα τον γόνον
των Τρικάλων".

(Δημοσιεύθη στην τοπική εφημερίδα "Φραγκάτα"-1995)